نگهداری صحیح از خودرو تنها به معنای تمیز نگه داشتن یا مراجعه گاه‌به‌گاه به تعمیرگاه نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از عادات و تصمیم‌های روزمره است که می‌تواند عمر موتور و سایر اجزای حیاتی خودرو را افزایش یا کاهش دهد. بسیاری از رانندگان، به‌ویژه در ایران، باورهایی درباره نگهداری خودرو دارند که سال‌ها به‌صورت رایج تکرار شده اما از نظر فنی نادرست است. این باورهای غلط اگرچه در نگاه اول بی‌ضرر به نظر می‌رسند، اما در بلندمدت می‌توانند هزینه‌های سنگینی به مالکان تحمیل کنند و حتی عمر موتور را به نصف کاهش دهند.
در این مقاله به ده اشتباه رایج در نگهداری خودرو می‌پردازیم؛ اشتباهاتی که ریشه در عادت‌های نادرست یا اطلاعات ناصحیح دارند و شناخت آن‌ها به شما کمک می‌کند تا با رعایت چند نکته ساده، عمر مفید خودرو را افزایش داده و از هزینه‌های غیرضروری جلوگیری کنید.
۱. تأخیر در تعویض روغن موتور
در نگاه بسیاری از رانندگان، روغن موتور تنها زمانی باید تعویض شود که تغییر رنگ محسوس پیدا کند یا خودرو نشانه‌ای از ضعف عملکرد بروز دهد. این باور، که متأسفانه میان مالکان خودرو در ایران رایج است، از این تصور ناشی می‌شود که روغن تا زمانی که در موتور حضور دارد، همچنان وظیفه روانکاری را انجام می‌دهد و نیازی به جایگزینی زودهنگام ندارد. چنین نگرشی بیشتر ریشه در فرهنگ صرفه‌جویی نادرست یا انتقال تجربه‌های غیرعلمی از نسل‌های گذشته دارد؛ توصیه‌هایی که معمولاً به جای منبع فنی، از مکانیک‌های غیرمتخصص یا اطرافیان می‌آید.
واقعیت این است که روغن موتور، حتی اگر ظاهراً شفاف به نظر برسد، پس از مدتی خاصیت شیمیایی خود را از دست می‌دهد. افزودنی‌های موجود در روغن که مسئول کاهش اصطکاک، جلوگیری از اکسیداسیون و کنترل دما هستند، در طول کارکرد تحلیل می‌روند. در نتیجه، موتور در برابر سایش فلز به فلز، رسوب‌گذاری و افزایش حرارت آسیب‌پذیر می‌شود. تأخیر در تعویض روغن نه‌تنها موجب ایجاد لایه‌های لجن روغنی در مجاری داخلی موتور می‌شود، بلکه می‌تواند به گرفتگی فیلتر روغن، کاهش فشار روغن و در نهایت خرابی یاتاقان‌ها و سیلندرها بیانجامد؛ خرابی‌هایی که هزینه تعمیر آن‌ها در بسیاری موارد با قیمت خود خودرو برابری می‌کند.
اشتباه بودن این باور را می‌توان از دستورالعمل رسمی خودروسازان نیز دریافت. تقریباً تمامی شرکت‌های معتبر، از تویوتا و هیوندای گرفته تا پژو و رنو، بازه مشخصی برای تعویض روغن تعیین کرده‌اند که معمولاً بین ۵ تا ۱۰ هزار کیلومتر (یا هر ۶ ماه یک‌بار) است. این بازه نه بر اساس رنگ ظاهری روغن، بلکه بر مبنای آزمایش‌های دقیق شیمیایی و حرارتی تعیین می‌شود. نادیده گرفتن این توصیه‌ها یعنی چشم‌پوشی از سال‌ها تحقیق و توسعه‌ای که برای حفاظت از موتور انجام شده است.
راهکار صحیح برای جلوگیری از این آسیب، پایبندی کامل به برنامه تعویض روغن مندرج در دفترچه راهنمای خودرو است. علاوه بر این، انتخاب روغن مطابق با گرید و استاندارد توصیه‌شده توسط کارخانه اهمیت حیاتی دارد. در شرایطی مانند رانندگی در ترافیک سنگین، استفاده مداوم از کولر یا سفرهای مکرر در مسیرهای کوهستانی، تعویض روغن باید حتی زودتر از بازه استاندارد صورت گیرد. بررسی منظم سطح و کیفیت روغن با گیج نیز می‌تواند به راننده کمک کند تا در صورت بروز نشتی یا مصرف غیرعادی، زودتر متوجه مشکل شود.
۲. استفاده از روغن نامناسب و غیرمطابق با استاندارد سازنده
یکی از رایج‌ترین اشتباهات در میان مالکان خودرو، انتخاب روغن موتور صرفاً بر اساس قیمت یا توصیه افراد غیرمتخصص است. بسیاری از رانندگان بر این باورند که هر روغنی که «گران‌تر» باشد یا برند معروف‌تری داشته باشد، الزاماً برای خودرو مناسب است. گروه دیگری نیز تصور می‌کنند که تمامی روغن‌ها عملکرد مشابهی دارند و انتخاب نوع آن تفاوت چندانی ایجاد نمی‌کند. این باورهای غلط، که ریشه در کمبود آگاهی فنی و گاهی تبلیغات نادرست دارد، در نهایت می‌تواند به آسیب‌های جدی برای موتور منجر شود.
هر موتور بر اساس طراحی مکانیکی، نسبت تراکم، نوع سیستم سوخت‌رسانی و شرایط حرارتی، به روغنی با ویسکوزیته و استاندارد مشخص نیاز دارد. به عنوان مثال، استفاده از روغنی با گرانروی (ویسکوزیته) بالاتر از حد توصیه‌شده می‌تواند مانع از گردش روان روغن در دماهای پایین شود و در زمان استارت سرد به سایش قطعات داخلی بیانجامد. از سوی دیگر، انتخاب روغنی با گرانروی کمتر از حد استاندارد ممکن است در دماهای بالا خاصیت روانکاری خود را از دست بدهد و باعث افزایش اصطکاک، داغ شدن بیش از حد و حتی قفل شدن یاتاقان‌ها گردد. علاوه بر ویسکوزیته، سطح کیفی (API, ACEA و سایر استانداردها) نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. بسیاری از خودروهای جدید نیازمند روغن‌های تمام‌سنتتیک یا نیمه‌سنتتیک هستند تا بتوانند با فناوری‌های نوین مانند توربوشارژر و سیستم‌های کاهش آلایندگی سازگار باشند. استفاده از روغن‌های قدیمی یا بی‌کیفیت در این موتورها می‌تواند موجب رسوب کربن روی توربو، خرابی مبدل کاتالیست یا افزایش آلایندگی شود.
پیامد استفاده از روغن نامناسب تنها محدود به کاهش عمر موتور نیست؛ بلکه به‌طور مستقیم بر مصرف سوخت و عملکرد کلی خودرو نیز تأثیر می‌گذارد. موتوری که با روانکاری ناکافی یا بیش‌ازحد چسبناک کار کند، انرژی بیشتری برای غلبه بر اصطکاک صرف می‌کند و همین مسئله باعث افزایش مصرف سوخت و کاهش راندمان می‌شود. در بلندمدت نیز هزینه تعمیرات ناشی از انتخاب نادرست روغن، چندین برابر مبلغی خواهد بود که برای خرید روغن استاندارد پرداخت می‌شد.
راهکار صحیح، تبعیت کامل از دفترچه راهنمای خودرو و استفاده از روغنی است که دقیقاً با مشخصات توصیه‌شده سازنده مطابقت دارد. انتخاب برند معتبر اهمیت دارد، اما اولویت همیشه باید بر اساس گرید و استاندارد فنی باشد، نه صرفاً نام تجاری یا قیمت. همچنین، رانندگانی که در شرایط خاص مانند هوای بسیار گرم، ترافیک سنگین یا مسیرهای طولانی فعالیت می‌کنند، بهتر است بازه‌های سرویس را کوتاه‌تر کرده و از روغن‌هایی با مقاومت حرارتی بالاتر استفاده نمایند.
۳. بی‌توجهی به وضعیت سیستم خنک‌کننده و مایع رادیاتور
موتور خودرو در زمان کارکرد، دمایی بسیار بالاتر از آنچه تصور می‌کنیم تولید می‌کند؛ دمایی که اگر کنترل نشود، ظرف چند دقیقه می‌تواند به انبساط غیرعادی قطعات فلزی، تاب برداشتن سرسیلندر یا حتی سوختن واشر سرسیلندر منجر شود. با وجود این، بسیاری از رانندگان توجه چندانی به سیستم خنک‌کننده ندارند و تنها زمانی به سراغ آن می‌روند که عقربه دما روی آمپر بالا رفته یا بخار از زیر کاپوت خارج شده است.
دلیل شکل‌گیری این عادت اشتباه معمولاً ساده‌انگاری است. برخی افراد بر این باورند که «آب لوله‌کشی» برای پر کردن رادیاتور کافی است و نیازی به استفاده از ضدیخ یا مایع مخصوص وجود ندارد. گروه دیگری هم تصور می‌کنند مایع خنک‌کننده تنها برای زمستان و جلوگیری از یخ‌زدگی کاربرد دارد. هر دو باور، در عمل نادرست و خطرناک هستند. آب معمولی به‌دلیل وجود املاح معدنی، به‌سرعت موجب تشکیل رسوب و گرفتگی مجاری رادیاتور می‌شود. از سوی دیگر، ضدیخ صرفاً مانع یخ‌زدگی نیست؛ بلکه نقش اصلی آن بالا بردن نقطه جوش و جلوگیری از خوردگی اجزای فلزی است.
بی‌توجهی به این نکته می‌تواند پیامدهای سنگینی داشته باشد. گرفتگی رادیاتور، کاهش سطح مایع خنک‌کننده یا استفاده از ترکیب نامناسب، همه باعث می‌شوند موتور نتواند دمای خود را در محدوده ایمن حفظ کند. در نتیجه، احتمال داغ کردن‌های مکرر بالا می‌رود؛ مشکلی که اگر چند بار رخ دهد، به‌سرعت سلامت موتور را از بین می‌برد.
در این باره می‌توان گفت که استفاده از مایع خنک‌کننده استاندارد با نسبت توصیه‌شده (معمولاً ۵۰ درصد ضدیخ و ۵۰ درصد آب مقطر) و بازبینی دوره‌ای سطح آن می‌تواند راهکار درستی باشد. همچنین توصیه می‌شود هر دو سال یک‌بار کل سیستم شست‌وشو داده شود تا رسوبات احتمالی برطرف شود. نظارت بر سلامت قطعاتی چون ترموستات، واترپمپ و درپوش رادیاتور نیز بخش جدایی‌ناپذیر این مراقبت است. نادیده گرفتن سیستم خنک‌کننده شاید در کوتاه‌مدت مشکلی ایجاد نکند، اما در بلندمدت یکی از سریع‌ترین راه‌ها برای کاهش عمر موتور و تحمیل هزینه‌های سنگین تعمیر به شمار می‌رود. توجه منظم به این بخش حیاتی، سرمایه‌گذاری کوچکی است که از بزرگ‌ترین خسارت‌های مکانیکی جلوگیری می‌کند.
۴. اعمال فشار به موتور در شرایط سرد بودن پیشرانه
یکی از خطاهای پنهان اما بسیار رایج در میان رانندگان، بی‌توجهی به مرحله گرم شدن موتور پس از استارت است. موتور احتراق داخلی به گونه‌ای طراحی شده که در یک بازه دمایی مشخص، بهترین عملکرد مکانیکی و حرارتی را ارائه دهد. وقتی خودرو پس از چند ساعت خاموشی دوباره روشن می‌شود، روغن موتور در کارتل ته‌نشین شده و هنوز در مجاری روانکاری به‌طور کامل توزیع نشده است. در چنین وضعیتی، هر گونه فشار ناگهانی بر پدال گاز، باعث می‌شود قطعاتی نظیر پیستون‌ها، یاتاقان‌ها و میل‌لنگ بدون لایه روانکار کافی با هم در تماس قرار گیرند. این تماس مستقیم فلز به فلز، در همان لحظات ابتدایی، یکی از اصلی‌ترین عوامل فرسایش زودهنگام موتور است.
با این حال، بسیاری از رانندگان همچنان به محض روشن کردن خودرو، بلافاصله با شتاب حرکت می‌کنند. ریشه این رفتار را باید در دو عامل جست‌وجو کرد: نخست، عجله و سبک زندگی پرمشغله شهری که اجازه مکث چند دقیقه‌ای را نمی‌دهد. دوم، باور غلطی که در میان برخی افراد شکل گرفته مبنی بر اینکه «موتورهای جدید نیازی به گرم شدن ندارند». این تصور نادرست به‌ویژه در سال‌های اخیر با ورود خودروهای انژکتوری رواج بیشتری یافته است.
مطالعات فنی نشان می‌دهد که حتی پیشرفته‌ترین موتورهای مدرن نیز به زمانی کوتاه برای رسیدن به دمای عملیاتی نیاز دارند. البته این زمان ممکن است کمتر از خودروهای قدیمی باشد، اما حذف کامل آن خطاست. در دمای پایین، ویسکوزیته روغن افزایش می‌یابد و جریان آن در مسیرهای باریک موتور دشوارتر است. بنابراین، چند ده ثانیه کارکرد آرام موتور پس از استارت سرد، شرط لازم برای حفاظت از قطعات حیاتی است.
بی‌توجهی به این موضوع پیامدهایی جدی دارد؛ مانند افزایش اصطکاک داخلی، مصرف سوخت بالاتر در ابتدای حرکت، افزایش آلایندگی و در نهایت کاهش طول عمر یاتاقان‌ها و رینگ‌های پیستون. اگر این عادت در بلندمدت ادامه پیدا کند، احتمال سوختن روغن روی جداره سیلندر و کاهش تراکم موتور بسیار بالا می‌رود.
راهکار صحیح این است که راننده باید پس از روشن کردن خودرو، دست‌کم ۳۰ تا ۶۰ ثانیه اجازه دهد موتور در حالت دور آرام کار کند. در هوای بسیار سرد، این زمان می‌تواند کمی بیشتر نیز باشد. در این مدت، روغن فرصت می‌یابد تا به‌طور یکنواخت در سراسر سیستم گردش کند. تنها پس از این مرحله است که خودرو آماده تحمل بار و شتاب‌گیری خواهد بود. بدین ترتیب، با رعایت عادتی ساده و بی‌هزینه، می‌توان از پرهزینه‌ترین خرابی‌های موتور پیشگیری کرد.
۵. رانندگی با سطح سوخت بسیار پایین
اگرچه بسیاری از رانندگان ایرانی ترجیح می‌دهند تنها به اندازه نیاز روزانه یا هفتگی خود سوخت‌گیری کنند، اما این عادت در واقع یکی از زیان‌بارترین روش‌ها برای نگهداری خودرو به شمار می‌رود. نگاه رایجی که پشت این رفتار قرار دارد، به دو شکل بروز می‌کند: برخی بر این باورند که حمل مقدار زیاد بنزین باعث افزایش وزن خودرو و در نتیجه مصرف بیشتر می‌شود؛ گروهی دیگر نیز به دلیل شرایط اقتصادی یا کمبود وقت، سوخت‌گیری کامل را به تعویق می‌اندازند و اغلب با باکی تقریباً خالی رانندگی می‌کنند.
این عادت، برخلاف ظاهر ساده‌اش، اثرات فنی عمیقی بر سیستم سوخت‌رسانی دارد. پمپ بنزین که در داخل باک قرار گرفته، برای خنک‌کاری و روانکاری خود به مایع سوخت متکی است. زمانی که سطح بنزین بیش از حد پایین می‌آید، پمپ به‌جای غوطه‌ور بودن در مایع، بخشی از زمان را در تماس با هوا سپری می‌کند. نتیجه، افزایش دما و کاهش طول عمر پمپ است؛ قطعه‌ای که هزینه تعویض آن در بسیاری از خودروها بسیار بالاست.
افزون بر این، در کف باک هر خودرویی مقداری رسوب، ذرات زنگ‌زدگی یا آلودگی ناشی از کیفیت پایین سوخت وجود دارد. زمانی که سطح بنزین پایین بیاید، مکش پمپ مستقیماً این ناخالصی‌ها را وارد مدار سوخت می‌کند. انسداد فیلتر بنزین، گرفتگی انژکتورها و حتی آسیب به محفظه احتراق از جمله پیامدهای این فرآیند است.
آنچه این باور غلط را تقویت کرده، تبلیغ نادرستی است که گاهی میان رانندگان دست‌به‌دست می‌شود: «هرچه باک سبک‌تر باشد، مصرف بنزین کمتر خواهد شد». در واقع، وزن چند لیتر بنزین تأثیر ناچیزی بر مصرف خودرو دارد؛ آنچه اهمیت دارد، سلامت سیستم سوخت‌رسانی و بازده موتور است. بنابراین، این صرفه‌جویی ظاهری در عمل به هزینه‌ای بسیار بیشتر در آینده منجر می‌شود.
برای پیشگیری از چنین آسیب‌هایی، توصیه کارشناسان این است که سطح سوخت هیچ‌گاه به کمتر از یک‌چهارم ظرفیت باک نرسد. پر کردن کامل باک نه‌تنها مشکلی ایجاد نمی‌کند، بلکه به خنک‌کاری بهتر پمپ کمک می‌کند و از ورود رسوبات به سیستم جلوگیری می‌نماید. همچنین بازبینی دوره‌ای فیلتر بنزین و تعویض آن در زمان مقرر، راهکار تکمیلی برای حفظ سلامت موتور است.
۶. استفاده از قطعات و فیلترهای بی‌کیفیت یا تقلبی
بازار قطعات یدکی خودرو در ایران پر از اجناس متنوع با قیمت‌های متفاوت است. در این میان، برخی رانندگان به دلیل گرانی قطعات اصلی، به سراغ نمونه‌های ارزان و غیر اصل می‌روند. این انتخاب، که در ظاهر صرفه‌جویی مالی به نظر می‌رسد، در عمل یکی از پرهزینه‌ترین اشتباهات در نگهداری خودرو است.
فیلتر هوای بی‌کیفیت نمی‌تواند به‌درستی ذرات گردوغبار را جذب کند و به همین دلیل موتور به‌تدریج با ورود ذرات ساینده مواجه می‌شود. فیلتر روغن تقلبی قادر به حفظ فشار روغن در حد استاندارد نیست و ممکن است مسیر روانکاری را مسدود کند. حتی قطعاتی مثل لنت ترمز یا شمع‌های غیراصل می‌توانند به‌طور مستقیم ایمنی و عملکرد خودرو را تحت تأثیر قرار دهند.
علت رواج این باور نادرست، تصور عمومی درباره «یکسان بودن کارکرد همه قطعات» است. بسیاری از مالکان خودرو باور دارند که بین یک فیلتر اصلی و یک نمونه ارزان، تفاوت چندانی وجود ندارد. اما تجربه نشان داده است که استفاده از قطعات بی‌کیفیت، به‌ویژه در بخش‌های حساس موتور، می‌تواند خرابی‌های زنجیره‌ای ایجاد کند و در نهایت هزینه‌ای چند برابر صرفه‌جویی اولیه به‌جا بگذارد. استفاده از قطعات اصلی یا حداقل قطعاتی که دارای تأییدیه رسمی و شناخته‌شده هستند، راهکار مناسبی در این باره محسوب می‌شود. خرید از فروشگاه‌های معتبر و پرهیز از اجناس بدون بسته‌بندی یا فاقد شماره سریال، می‌تواند احتمال آسیب را به حداقل برساند.
۷. نادیده گرفتن هشدارهای سیستم الکترونیکی و چراغ‌های اخطار
نخستین واکنش بسیاری از رانندگان هنگام روشن شدن چراغ چک یا سایر هشدارهای داشبورد، بی‌توجهی یا حتی بی‌اعتنایی کامل است. بعضی افراد تصور می‌کنند این چراغ‌ها به دلیل خطای نرم‌افزاری روشن می‌شوند و ارزش توجه ندارند. عده‌ای دیگر نیز آگاهانه مشکل را نادیده می‌گیرند، زیرا تا زمانی که خودرو هنوز حرکت می‌کند، نشانه‌ای از خطر جدی نمی‌بینند. این طرز فکر، یکی از پرهزینه‌ترین اشتباهات رایج در نگهداری خودرو است.
چراغ‌های هشدار، در حقیقت زبان ارتباطی سیستم‌های الکترونیکی با راننده هستند. این چراغ‌ها می‌توانند از مشکلات ساده مانند خرابی سنسور اکسیژن تا نقص‌های حیاتی نظیر افت فشار روغن یا افزایش دمای موتور خبر دهند. نادیده گرفتن آن‌ها، مانند چشم‌پوشی از هشدار یک پزشک در مراحل ابتدایی بیماری است؛ مشکلی که می‌توانست با یک اقدام کوچک برطرف شود، در صورت بی‌توجهی به نقطه‌ای بحرانی می‌رسد.
پیامد چنین بی‌توجهی معمولاً به‌صورت تدریجی نمایان می‌شود. روشن شدن چراغ اخطار سیستم ترمز ضدقفل (ABS) ممکن است ابتدا عملکرد روزمره راننده را مختل نکند، اما در شرایط اضطراری، عدم وجود این سامانه می‌تواند به بروز تصادف منجر شود. یا چراغ فشار روغن که تنها چند ثانیه بی‌اعتنایی به آن کافی است تا موتور دچار آسیب غیرقابل‌جبران گردد. بهترین کار، مراجعه فوری به تعمیرگاه معتبر یا استفاده از دستگاه دیاگ برای شناسایی علت اخطار است. حتی اگر مشکل جزئی باشد، بررسی به‌موقع می‌تواند مانع خرابی‌های زنجیره‌ای شود. راننده‌ای که به چراغ‌های هشدار بی‌اعتناست، عملاً چشم خود را بر مهم‌ترین ابزار پایش سلامت خودرو بسته است؛ ابزاری که هدف اصلی آن، پیشگیری از خسارت‌های بزرگ است.
۸. رانندگی پرشتاب و استفاده مداوم از ترمزهای ناگهانی
رفتار رانندگی، به اندازه کیفیت قطعات یا نوع روغن مصرفی، در سلامت خودرو نقش دارد. بسیاری از رانندگان به‌ویژه در شهرهای پر ترافیک، عادت به شتاب‌گیری‌های ناگهانی و ترمزهای شدید پیدا کرده‌اند. این سبک رانندگی اگرچه هیجان‌انگیز یا در نگاه برخی «صرفه‌جویی در زمان» محسوب می‌شود، اما از منظر فنی یکی از عوامل اصلی استهلاک زودرس خودرو به شمار می‌رود.
افزایش ناگهانی دور موتور، فشار مضاعفی بر سیستم انتقال قدرت وارد می‌کند. قطعاتی مانند کلاچ، دیسک و صفحه، گیربکس و حتی میل‌لنگ تحت بارهای لحظه‌ای قرار می‌گیرند که طراحی آن‌ها برای تحمل مداوم چنین تنش‌هایی نیست. در سوی دیگر، ترمزهای شدید به‌طور مستقیم باعث فرسودگی سریع لنت‌ها، دیسک ترمز و لاستیک‌ها می‌شود. افزون بر این، تغییرات مکرر شتاب و کاهش سرعت، مصرف سوخت را به‌طور محسوسی افزایش می‌دهد و راندمان موتور را پایین می‌آورد.
آنچه این رفتار را به یک باور غلط تبدیل کرده، برداشت اشتباه از مفهوم «قدرت خودرو» است. بسیاری از رانندگان تصور می‌کنند استفاده مکرر از شتاب‌گیری‌های شدید، نشانه توان بالای موتور است، در حالی که حقیقت دقیقاً برعکس است: موتور و سیستم انتقال قدرت در چنین شرایطی بیشتر فرسوده می‌شوند و طول عمرشان کاهش می‌یابد.
۹. استفاده نادرست از سامانه انتقال قدرت (کلاچ، دنده و ترمز)
کمتر بخشی از خودرو به‌اندازه سامانه انتقال قدرت در معرض عادات نادرست رانندگان قرار دارد. بسیاری از افراد به شکلی ناخودآگاه رفتارهایی انجام می‌دهند که اگرچه به نظر بی‌ضرر می‌رسند، اما در واقع آسیب‌های عمیق و پرهزینه‌ای به قطعات مکانیکی وارد می‌کنند. یکی از این عادات، نگه داشتن مداوم پا روی کلاچ حتی در مواقعی است که نیازی به آن وجود ندارد. فشار دائمی، هرچند اندک، به مرور باعث استهلاک زودرس دیسک و صفحه کلاچ می‌شود.
نمونه رایج دیگر، تعویض دنده در دور موتور بسیار پایین یا بسیار بالا است. رانندگان گاهی تصور می‌کنند حرکت با دنده سنگین در سرعت کم به صرفه‌تر است، یا برعکس، نگه داشتن دنده پایین در سرعت بالا قدرت بیشتری به خودرو می‌دهد. این دو باور هر دو نادرست‌اند و می‌توانند به گیربکس و موتور فشار غیرمعمول وارد کنند. در کنار این، برخی افراد در توقف‌های کوتاه به جای استفاده از ترمز دستی، خودرو را در دنده نگه می‌دارند که این نیز به مرور سبب آسیب به گیربکس می‌شود.
چنین رفتارهایی معمولاً از ناآگاهی یا انتقال عادات غلط رانندگی شکل گرفته‌اند. راننده در لحظه شاید هیچ نشانه‌ای از آسیب مشاهده نکند، اما فرسایش تدریجی کلاچ و اجزای گیربکس ناگهان با هزینه‌های سنگین تعمیر یا تعویض خود را آشکار می‌سازد.
چند نکته مهم که باید به آن توجه کنید، این است که پای چپ باید تنها زمانی روی کلاچ قرار گیرد که واقعاً قصد تعویض دنده وجود دارد؛ دنده‌ها باید مطابق دور موتور توصیه‌شده تغییر کنند و در توقف‌های طولانی یا نیمه‌طولانی، استفاده از ترمز دستی جایگزین نگه داشتن خودرو در دنده شود. پایبندی به این اصول نه‌تنها هزینه‌های تعمیر و نگهداری را کاهش می‌دهد، بلکه رانندگی نرم‌تر و ایمن‌تری را نیز به همراه خواهد داشت.
۱۰. بی‌توجهی به سرویس‌های دوره‌ای شامل فیلتر هوا، شمع و تسمه‌ها
هیچ موتوری، هرقدر هم پیشرفته و مدرن، بدون سرویس‌های دوره‌ای قادر به حفظ بازدهی خود نیست. با این حال، بخش بزرگی از رانندگان سرویس‌های جزئی اما حیاتی مانند تعویض فیلتر هوا، شمع‌ها یا تسمه‌ها را نادیده می‌گیرند. دلیل این کم‌توجهی معمولاً دو چیز است: یا هزینه سرویس‌ها ناچیز به نظر می‌رسد و راننده تصور می‌کند ضرورتی برای آن وجود ندارد، یا اینکه آثار فرسودگی این قطعات به صورت تدریجی ظاهر می‌شود و تا مدت‌ها خود را به شکل اختلال جدی نشان نمی‌دهد.
فیلتر هوای کثیف جریان هوا را محدود می‌کند و باعث افزایش مصرف سوخت و کاهش توان موتور می‌شود. شمع‌های فرسوده نیز احتراق ناقص ایجاد می‌کنند و علاوه بر کاهش راندمان، می‌توانند به مبدل کاتالیست آسیب بزنند. تسمه تایم، شاید حیاتی‌ترین نمونه باشد: پارگی ناگهانی آن در حین حرکت، اغلب به برخورد سوپاپ‌ها با پیستون و تخریب کامل موتور منجر می‌شود؛ خرابی‌ای که هزینه آن گاه معادل ارزش نصف خودرو است.
این عادات غلط از یک باور نادرست سرچشمه می‌گیرند: «تا وقتی خودرو حرکت می‌کند، نیازی به تعویض قطعه وجود ندارد». در حالی که فلسفه سرویس‌های دوره‌ای دقیقاً پیشگیری است؛ تعویض به‌موقع قطعات مصرفی ارزان، مانع از ایجاد خسارت‌های سنگین و غیرقابل جبران می‌شود.
توصیه می‌کنیم که حتما به برنامه سرویس دوره‌ای ذکرشده در دفترچه خودرو دقت کنید. اغلب خودروسازان بازه‌های مشخصی برای هر قطعه تعیین کرده‌اند؛ برای مثال فیلتر هوا هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر، شمع‌ها هر ۳۰ تا ۴۰ هزار کیلومتر و تسمه تایم معمولاً بین ۶۰ تا ۹۰ هزار کیلومتر باید تعویض شوند. ثبت دقیق تاریخچه سرویس‌ها و انجام آن در مراکز معتبر، تضمینی برای حفظ سلامت موتور و سایر اجزای حیاتی خودرو است.
سخن پایانی
بسیاری از رفتارهایی که در این مقاله مرور کردیم، ریشه در باورهای نادرست و عادت‌های قدیمی دارند. از تأخیر در تعویض روغن و انتخاب نامناسب روانکار گرفته تا بی‌توجهی به سیستم خنک‌کننده، رانندگی پرشتاب یا نادیده گرفتن سرویس‌های دوره‌ای؛ همه این‌ها مصداق‌هایی از اشتباهات کوچک اما پرهزینه هستند که سلامت خودرویتان را به خطر می‌اندازند.
با کنار گذاشتن این باورهای غلط و پایبندی به دستورالعمل‌های علمی و توصیه‌های سازندگان، می‌توان عمر موتور را دو برابر کرد، هزینه‌های تعمیر و نگهداری را به حداقل رساند و رانندگی ایمن‌تر و مطمئن‌تری را تجربه نمود. خودرو سرمایه‌ای ارزشمند است و مراقبت صحیح از آن، نه یک انتخاب اختیاری، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای هر مالک محسوب می‌شود.
اگر شما هم تجربه‌ای از این اشتباهات داشته‌اید یا باورهای رایج دیگری درباره نگهداری خودرو می‌شناسید که باید اصلاح شوند، خوشحال می‌شویم دیدگاه خود را در بخش نظرات با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید. انتشار این مقاله در شبکه‌های اجتماعی نیز می‌تواند به دوستان و آشنایانتان کمک کند تا از این خطاها پرهیز کنند و خودروهایشان عمر طولانی‌تری داشته باشد.