با آغاز سال ۱۴۰۴ و گرم شدن بازار خودرو، بسیاری از خریداران و فروشندگان دغدغه هزینه‌های نقل و انتقال خودرو را دارند. سازمان امور مالیاتی کشور هر سال با انتشار جدول نرخ مالیات نقل و انتقال انواع خودرو (داخلی و وارداتی) و موتورسیکلت، مبنای محاسبه مالیات معاملات خودرو را تعیین می‌کند. در این مقاله، همه نکات مهم در مورد مالیات نقل و انتقال خودرو در سال ۱۴۰۴، اعم از نرخ‌ها، معافیت‌ها و هزینه‌های جانبی را بررسی می‌کنیم.

مالیات نقل و انتقال خودرو چیست؟

مالیات نقل و انتقال خودرو (که برخی آن را مالیات تعویض پلاک نیز می‌نامند) مبلغی قانونی است که قبل از انتقال رسمی مالکیت وسیله نقلیه باید پرداخت شود. پرداخت این مالیات برای همه خودروهای سواری و وانت‌های دوکابین پلاک شخصی (داخلی و وارداتی) و همچنین موتورسیکلت‌ها الزامی است. در واقع بدون تسویه مالیات نقل و انتقال، تغییر مالکیت خودرو در مراجع قانونی انجام نمی‌شود. سازمان امور مالیاتی این مالیات را با هدف شفاف‌سازی معاملات خودرو و تأمین بخشی از درآمدهای دولت دریافت می‌کند.

خودروهای معاف از مالیات نقل و انتقال

برخی از وسایل نقلیه بر اساس قانون از پرداخت مالیات نقل و انتقال معاف هستند. در صورت تعلق معافیت، این خودروها نیازی به پرداخت مالیات ندارند  :

خودروهای ویژه  :  مانند وسایل راه‌سازی، معدنی، کارگاهی و کشاورزی.

کشتی و شناورها  :  شامل انواع قایق‌ها و شناورها.

خودروهای نظامی  :  وسایلی که با پلاک نظامی تردد می‌کنند (خصوصاً در مناطق آزاد).

خودروهای معاف قانونی  :  مثلاً برخی خودروهای جانبازان یا معلولان که با مجوز سازمان‌های مربوطه از پرداخت مالیات نقل و انتقال معاف هستند.

نحوه محاسبه مالیات نقل و انتقال خودرو در ۱۴۰۴

مالیات نقل و انتقال خودرو در سال ۱۴۰۴ بر اساس ارزش معاملاتی خودرو و نرخ‌های اعلام‌شده از سوی سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شود. فرمول کلی به صورت زیر است  :

مالیات نقل و انتقال = ارزش معاملاتی خودرو × نرخ مالیات

معیارهای اصلی در محاسبه مالیات خودرو در ۱۴۰۴ عبارتند از  :

ارزش روز خودرو  :  ارزش معاملاتی یا «مأخذ» خودرو که هر سال توسط سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شود، مهم‌ترین ملاک محاسبه است. هرچه ارزش خودرو بالاتر باشد، مالیات بیشتری باید پرداخت شود.

داخلی یا وارداتی بودن  :  نرخ پایه مالیات برای خودروهای تولید داخل و وارداتی متفاوت است.

سال ساخت خودرو  :  سال تولید خودرو براساس قوانین بر پایه مالیات، تخفیف یا کاهشی برای مالیات اعمال می‌کند.

نرخ پایه مالیات نقل و انتقال در ۱۴۰۴

نرخ پایه مالیات نقل و انتقال خودرو در سال ۱۴۰۴ براساس نوع خودرو تعیین شده است  :

خودروهای داخلی  :  نرخ پایه ۱٪ از ارزش معاملاتی.

خودروهای وارداتی  :  نرخ پایه ۲٪ از ارزش معاملاتی.

این نرخ‌ها پایه محاسبه هستند و ممکن است بسته به مدل و سال ساخت خودرو، تغییر کنند.

تأثیر سال ساخت خودرو بر مالیات

برای خودروهای کارکرده‌تر، سازمان امور مالیاتی تخفیف ویژه‌ای قائل شده تا مالیات بر اساس سن خودرو کاهش یابد. جدول کاهش ارزش خودروها و تخفیف مالیاتی در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر است  :

خودروهای صفر کیلومتر (مدل ۱۴۰۴)  :  تخفیف ۰٪ (نرخ پایه بدون تغییر).

مدل ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳  :  به ازای هر سال سن خودرو، ۱۰٪ تخفیف مالیاتی.

مدل ۱۳۹۸ و پایین‌تر  :  حداکثر ۴۰٪ تخفیف در نظر گرفته می‌شود.

خودروهای وارداتی  :  مشابه فوق؛ برای مثال مدل ۲۰۲۵ (صفر) ۰٪ تخفیف، مدل‌های ۲۰۱۹-۲۰۲۴ ده درصد به ازای هر سال، و پس از ۷ سال حداکثر ۴۰٪ تخفیف ثابت می‌ماند.

بنابراین هرچه خودرو کارکرده‌تر باشد، مالیات نقل و انتقال کمتری دارد. از سال هفتم به بعد نیز درصد کاهش ارزش خودرو به ۴۰٪ می‌رسد.

جدول (نمونه) مالیات نقل و انتقال خودروهای تولید داخل در سال ۱۴۰۴

سازمان امور مالیاتی کشور هر ساله جدولی مفصل برای محاسبه مالیات نقل و انتقال انواع خودرو منتشر می‌کند۱…. این جداول شامل جزئیات مدل‌های مختلف خودرو بر اساس سال ساخت و ارزش معاملاتی تعیین شده برای محاسبه مالیات هستند۱…. در ادامه، برخی از نمونه‌های موجود در منابع برای خودروهای تولید داخل آورده شده است (ارزش‌ها و مالیات‌ها بر اساس داده‌های منابع و برای سال ۱۴۰۴ درج شده در جدول):

مالیات خودرو صفر کیلومتر

در خرید خودرو صفر کیلومتر، مالیات نقل و انتقال اولیه بر عهده کارخانه یا شرکت واردکننده است. این مالیات باید پیش از فروش خودرو به سازمان امور مالیاتی پرداخت شود و بر قیمت نهایی خودرو اضافه نمی‌شود، بنابراین بر دوش خریدار نیست. در انتقال بعدی خودرو (وقتی خریدار اول، خودرو صفر را به شخص دیگری بفروشد)، مالیات نقل و انتقال ثانویه بر عهده فروشنده (خریدار اول) خواهد بود. از آنجا که مبنای محاسبه مالیات خودروی صفر، ارزش روز بالاست، معمولاً مالیات نقل و انتقال ثانویه بیشتر از مالیات خودروهای کارکرده است.

مسئول پرداخت مالیات نقل و انتقال و سایر هزینه‌ها

طبق قوانین موجود، پرداخت مالیات نقل و انتقال خودرو بر عهده فروشنده است. فروشنده باید پیش از مراجعه به مراکز تعویض پلاک یا تنظیم وکالت‌نامه برای خریدار، این مالیات را تسویه کند. در غیر این صورت، انتقال رسمی خودرو انجام نخواهد شد. از تاریخ ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ دریافت هرگونه وجه تحت عنوان مالیات نقل و انتقال از خریدار ممنوع اعلام شده است؛ بنابراین مسئولیت پرداخت این مالیات کاملاً بر عهده فروشنده است. علاوه بر مالیات نقل و انتقال، هزینه‌های دیگری نیز در فرایند معامله خودرو وجود دارد که معمولاً بر عهده خریدار است. در ادامه مهم‌ترین این هزینه‌ها را بررسی می‌کنیم  :

سایر هزینه‌های نقل و انتقال خودرو در سال ۱۴۰۴

هزینه تعویض پلاک  :  برای همه خودروها ثابت است و در سال ۱۴۰۴ حدود ۳۹۰٬۰۰۰ تومان اعلام شده. این هزینه معمولاً توسط خریدار پرداخت می‌شود.

هزینه تأییدیه آدرس  :  برای احراز محل سکونت، مبلغ تقریبی ۷۹٬۷۵۰ تومان است که غالباً بر عهده خریدار می‌باشد.

هزینه وکالت تعویض پلاک (در صورت نیاز)  :  اگر فروشنده نتواند شخصاً برای تعویض پلاک حضور یابد، باید وکالت تعویض پلاک به خریدار اعطا کند. هزینه تقریبی صدور این وکالت‌نامه حدود ۱۵۰٬۰۰۰ تومان است.

عوارض سالانه و بدهی‌های قبلی  :  هرگونه عوارض شهرداری یا بدهی مالیاتی معوق (مثلاً مالیات سال‌های گذشته یا عوارض راهنمایی) باید پیش از انتقال تسویه شود. به طور معمول فروشنده این بدهی‌ها را پرداخت می‌کند. برای مثال، عوارض سالیانه شهرداری برای خودروهای داخلی حدود ۰٫۱٪ و برای خودروهای خارجی حدود ۰٫۱۵٪ ارزش رسمی خودرو است.

هزینه‌های دفترخانه اسناد رسمی  :  ثبت رسمی سند در دفتر اسناد رسمی اختیاری است، اما بسیاری برای اطمینان بیشتر از آن استفاده می‌کنند. هزینه‌های دفترخانه شامل موارد زیر است  :

حق‌الثبت  :  ۰٫۵٪ از ارزش معاملاتی اعلام‌شده خودرو.

حق‌التحریر  :  طبق تعرفه رسمی و براساس ارزش خودرو (به‌صورت پلکانی).

مالیات بر ارزش افزوده  :  ۱۰٪ از مبلغ حق‌التحریر.

هزینه اجرای طرح کاداستر  :  ۰٫۵٪ دیگر از ارزش خودرو (اضافه بر حق‌الثبت).

هزینه صدور برگه سبز (سند الکترونیکی)  :  مبلغ ثابت حدود ۲۵٬۰۰۰ تومان.

این هزینه‌ها معمولاً توسط خریدار پرداخت می‌شود.

کارمزد نمایشگاه (معاملات واسطه‌ای)  :  در برخی معاملات، نمایشگاه‌ها یا بنگاه‌ها مبلغی تحت عنوان کارمزد خدمات اخذ می‌کنند که نرخ ثابتی ندارد و طبق توافق طرفین است.

بیمه شخص ثالث  :  داشتن بیمه شخص ثالث معتبر برای نقل و انتقال خودرو الزامی است. اگر بیمه خودرو منقضی شده باشد یا تاریخ سررسیدش نزدیک شود، فروشنده موظف است قبل از فروش بیمه را تمدید کند.

استعلام و پرداخت مالیات نقل و انتقال

بهترین زمان پرداخت مالیات نقل و انتقال خودرو، پیش از هرگونه اقدام به فروش است. پس از تسویه مالیات و دریافت گواهی وصول مالیات، فروشنده می‌تواند با خیال راحت فرایند معامله را ادامه دهد. پرداخت مالیات قبل از تعویض پلاک الزامی است. برای تسریع در امور، افراد می‌توانند از سامانه‌های آنلاین سازمان امور مالیاتی یا دفاتر پیشخوان دولت استفاده کنند. برخی از سامانه‌های معتبر امکان محاسبه و پرداخت اینترنتی مالیات نقل و انتقال را فراهم کرده‌اند؛ بنابراین توصیه می‌شود قبل از مراجعه حضوری، از فعال بودن سرویس آنلاین مربوطه اطمینان حاصل کنید.

جریمه عدم پرداخت مالیات نقل و انتقال

عدم پرداخت مالیات نقل و انتقال خودرو در موعد مقرر، تبعات قانونی دارد. مهم‌ترین ضمانت اجرایی، عدم امکان تعویض پلاک و انتقال سند در صورت تسویه‌نکردن مالیات است. در واقع تا وقتی که مالیات پرداخت نشود، فرایند قانونی انتقال خودرو متوقف می‌شود. اگر خودرو بدون پرداخت مالیات رسمی منتقل شود، افراد دخیل در انتقال سند مسؤول پرداخت مالیات معوقه به طور تضامنی خواهند بود. علاوه بر این، در صورت تأخیر بیش از دو ماه در پرداخت مالیات، جریمه دیرکرد معادل ۲٪ از مبلغ مالیات اصلی به ازای هر ماه اعمال می‌شود (برای مثال، دیرکرد دو ماهه روی مالیات یک میلیون تومانی حدود ۴۰ هزار تومان جریمه دارد).

مالیات سالانه خودروهای لوکس

علاوه بر مالیات نقل و انتقال، برخی خودروهای گران‌قیمت مشمول مالیات سالانه خودروهای لوکس می‌شوند. بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۴، خودروهای سواری و وانت‌های دوکابین با پلاک شخصی که قیمت روز آنها بیش از ۵۰ میلیارد ریال (۵ میلیارد تومان) باشد، مشمول مالیات سالانه ۱٪ بر مازاد این آستانه هستند. خودروهایی با ارزش کمتر از این حد از این مالیات معاف هستند. سررسید پرداخت مالیات سال ۱۴۰۴ برای خودروهای لوکس تا پایان آبان ماه تعیین شده است. در صورت عدم پرداخت به موقع، مالیات به‌عنوان بدهی ثبت شده و می‌تواند در زمان نقل و انتقال خودرو مشکل ایجاد کند.

مالیات بر عایدی سرمایه (خودرو)

یکی از طرح‌های مطرح در حوزه مالیات برای کاهش سوداگری، مالیات بر عایدی سرمایه است. این مالیات شامل خرید و فروش خودرو نیز می‌شود. هدف از اجرای این طرح جلوگیری از دلالی و سفته‌بازی در بازار خودرو است. هرچند جزئیات دقیق این مالیات هنوز بستگی به مصوبه‌های بعدی دارد، اما در صورت تصویب، فروشندگانی که در مدت زمان کوتاه خودروی خود را بفروشند ممکن است مشمول مالیات بر سود حاصل شوند.

جمع ‌بندی مالیات نقل و انتقال خودرو ۱۴۰۴

مالیات نقل و انتقال خودرو و سایر هزینه‌های مرتبط، بخش مهمی از معاملات خودرویی هستند. در سال ۱۴۰۴، نرخ پایه مالیات برای خودروهای داخلی و وارداتی مشخص شده و هر خودرو بر اساس ارزش معاملاتی و سال ساخت آن، مشمول مالیات می‌شود. خودروهای صفرکیلومتر مالیات اولیه خود را کارخانه می‌پردازد و در انتقال بعدی، این مالیات بر عهده فروشنده خواهد بود. هزینه‌هایی مانند تعویض پلاک و حق‌الثبت دفترخانه نیز عموماً بر دوش خریدار است. دانستن این نکات و مراجعه به جداول مالیاتی جدید، به خریدار و فروشنده کمک می‌کند تا در معاملات خودرو شفاف اقدام کنند.

سوالات متداول

مالیات نقل و انتقال خودرو چیست و چه خودروهایی مشمول آن می‌شوند؟

مالیات نقل و انتقال خودرو مبلغی است که باید پیش از تغییر رسمی مالکیت خودرو پرداخت شود. تقریباً همه خودروهای سواری و وانت دوکابین با پلاک شخصی (داخلی و وارداتی) و موتورسیکلت‌ها مشمول این مالیات هستند. برخی خودروهای خاص مانند ماشین‌آلات راه‌سازی، شناورها، و خودروهای نظامی یا جانبازان دارای مجوز، از پرداخت این مالیات معافند.

چگونه نرخ مالیات نقل و انتقال خودرو در سال ۱۴۰۴ محاسبه می‌شود؟

نرخ مالیات بر اساس ارزش معاملاتی خودرو و نرخ پایه تعیین‌شده (داخلی ۱٪ و وارداتی ۲٪) محاسبه می‌شود. سال ساخت خودرو نیز در میزان مالیات موثر است و تخفیف‌هایی را به ازای سن خودرو اعمال می‌کند. به طور مثال، خودرویی که سه سال کارکرد داشته باشد، ۳۰٪ تخفیف مالیاتی خواهد داشت.

چه کسی باید مالیات نقل و انتقال خودرو را پرداخت کند؟

بر اساس قانون، فروشنده خودرو مسئول پرداخت مالیات نقل و انتقال است و نباید از خریدار مالیاتی دریافت کند. از شهریور ۱۴۰۳ دریافت هرگونه وجه تحت عنوان مالیات از خریدار ممنوع شده است.

سایر هزینه‌های نقل و انتقال خودرو شامل چه مواردی است؟

علاوه بر مالیات نقل و انتقال، هزینه‌هایی مانند تعویض پلاک (حدود ۳۹۰ هزار تومان)، حق‌الثبت و حق‌التحریر دفترخانه (حدود ۱٪ از ارزش خودرو به علاوه مالیات بر ارزش افزوده)، بیمه شخص ثالث و عوارض سالانه وجود دارد. معمولاً خریدار این هزینه‌ها را پرداخت می‌کند.

مالیات خودروهای لوکس چیست؟

خودروهای گران‌قیمت (خودروهای سواری و وانت دوکابین شخصی) با قیمت بیشتر از ۵ میلیارد تومان مشمول مالیات سالانه ۱٪ بر مازاد آن قیمت هستند. این مالیات مستقل از مالیات نقل و انتقال است و باید تا پایان آبان سال ۱۴۰۴ پرداخت شود.

استعلام و پرداخت مالیات نقل و انتقال چگونه انجام می‌شود؟

پرداخت مالیات نقل و انتقال را می‌توانید پیش از فروش خودرو در سامانه‌های آنلاین سازمان امور مالیاتی یا دفاتر پیشخوان دولت انجام دهید. پس از پرداخت، گواهی وصول مالیات دریافت خواهید کرد که برای مراجعه به مراکز تعویض پلاک الزامی است.